Intymnie o Powstaniu [Był sobie dzieciak - recenzja]

„Był sobie dzieciak” Leszka Wosiewicza to kameralny i intymny film o Powstaniu Warszawskim. Mało tu wybuchów i spektakularnych efektów specjalnych, więcej grozy dnia codziennego  - rozkładających się zwłok, gruzów zniszczonej Warszawy, brudu. Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że ciekawy pomysł mógł zostać zrealizowany lepiej – z większym pazurem, napięciem i emocją.

W Powstaniu Warszawskim zginęło kilkanaście tysięcy osób. Z tej wielkiej bezimiennej masy Wosiewicz postanowił wybrać i opisać losy nastoletniego Marka (Rafał Fudalej). Nasz bohater ma prawie 18 lat, w momencie wybuchu powstania pędzi dość wygodne – jak na wojenne warunki -  życie u boku matki. Marek to wrażliwy młody chłopak, wielu mogłoby powiedzieć - maminsynek.  Jego los przypadkowo krzyżuje się z Ireną (Magdalena Cielecka). Później obserwujemy, jak to spotkanie zmienia tego młodego, niezdecydowanego  i bezbronnego chłopaka.

„Był sobie dzieciak” unika kontrowersji, reżyser nie ma pretensji do relatywizowania historii. Mamy więc złych Niemców i ich popleczników – zapijaczonych sadystów i gwałcicieli (Eryk Lubos, Mirosław Zbrojewicz i Piotr Głowacki) i szlachetnych i dobrych Polaków – altruistycznych wojowników o prawych sercach. Gdzieś w tle Wosiewicz delikatnie stawia niewygodne pytania (czy walczących w II wojnie światowej Niemców również można uznać za patriotów?), nieśmiało próbuje rozpocząć dyskusję. Zatrzymuje się jednak na początku drogi. Na plus można zaliczyć mu to, że – wbrew pokusie – nie wylewa na widza wiadra patosu i nachalnego dydaktyzmu (no, czasem niebezpiecznie  się o niego niebezpiecznie ociera).

Ciekawie obserwuje się ewolucję osobowości Marka – z wycofanego, nieżyciowego i kruchego artysty w faceta, który musi wciąż odpowiedzialność nie tylko za siebie, ale i za druga osobę. Wrażenie robią zdjęcia zniszczonej Warszawy. Wosiewicz nie miał środków na stworzenie filmu z wielkim rozmachem, nakręcił więc bardziej intymne dzieło, którego klimat może się kojarzyć z teatrem telewizji. Dla wielu osób takie ujęcie – ciekawego skądinąd tematu – może jednak okazać się zbyt nużące.

Marcin Szewczyk
(marcin.szewczyk@dlastudenta.pl)

Recenzja powstała podczas 13. MFF T-Mobile Nowe Horyzonty (Wrocław, 18-28 lipca 2013). Film "Był sobie dzieciak" wejdzie do kin 1 sierpnia 2013 roku.